مکان یابی ژن (های) کنترل کننده عملکرد دانه و برخی صفات فیزیولوژیک درگندم نان تحت تنش خشکی با نشانگرهای ریز ماهواره

خشکی از جمله تنش¬های غیرزیستی است که رشد و عملکرد گیاهان را کاهش می¬دهد. به منظور مکان¬یابی ژن (های) کنترل کننده صفات مرتبط با تحمل به خشکی در گندم، جمعیت لاین¬های اینبرد نوترکیب حاصل از تلاقی رقم متحمل به خشکی آذر2 و حساس 87zhong291 تحت شرایط دیم و آبیاری تکمیلی مورد ارزیابی قرار گرفت. صفات مورد مطالعه شامل مقاومت روزنه¬ای، دمای برگ، رطوبت نسبی برگ، عملکرد دانه، وزن هزار دانه و تعداد سنبلچه در سنبله بود. چند شکلی والدین با استفاده از نشانگرهای ریزماهواره و issr بررسی و 24 نشانگر ریزماهواره و 16 نشانگر issr چند شکل برای غربال افراد جمعیت استفاده گردید. تجزیه پیوستگی برای انتساب این نشانگرها به نقشه قبلی جمعیت مشتمل بر 45 نشانگر ssr و aflp توسط نرم افزار افزار qtx 20 map manager انجام شد. با توجه به اندازه¬گیری صفات زراعی در 142 فرد و صفات فیزیولوژیک در 121 فرد جمعیت، دو نقشه پیوستگی با 142 و 121 فرد تهیه شد. نقشه اول دارای طول کلی 1310 سانتی¬مورگان و متوسط فاصله بین دو نشانگر 55/19 سانتی¬مورگان و نقشه دوم 1/1157 سانتی-مورگان از ژنوم گندم را پوشش داد و متوسط فاصله بین دو نشانگر 57/17 سانتی¬مورگان بود. ارتباط بین داده¬های ژنوتیپی (نشانگر¬ها) و خصوصیات زراعی و فیزیولوژیک براساس مکان¬یابی فاصله¬ای مرکب ارزیابی شد. برای صفات زراعی و فیزیولوژیک به ترتیب 84 و 14 qtl مکان¬یابی گردید. برای عملکرد دانه در شرایط دیم 10 qtl و در شرایط آبیاری تکمیلی 20 qtl مکان¬یابی گردید. برای رطوبت نسبی برگ یک qtl، برای مقاومت روزنه¬ای برگ دو و برای دمای برگ، 11 qtl مکان¬یابی گردید. برای دو صفت مقاومت روزنه¬ای برگ و دمای برگ، تفکیک متجاوز در جمعیت مشاهده شد. برای تعداد سنبلچه در سنبله در شرایط دیم و آبیاری تکمیلی به ترتیب 5 qtl و 9 qtl مکان¬یابی گردید. برای وزن هزار دانه در شرایط دیم و آبیاری تکمیلی به ترتیب دو qtl و 9 qtl مکان¬یابی شد. در این بررسی برای وزن هزار دانه و عملکرد دانه به ترتیب یک و 3 qtl¬ پایدار در شرایط دیم و آبیاری تکمیلی شناسایی گردید. برای دمای برگ، تعداد سنبلچه در سنبله، وزن هزار دانه و عملکرد دانه qtlهای مشترک مشاهده شد که می¬تواند ناشی از پیوستگی ژنی یا اثر پلیوتروپی باشد. نشانگرهای پیوسته با qtl¬های شناسایی شده در این بررسی می¬توانند برای مکان-یابی دقیق qtl¬ها مورد استفاده قرار گیرند تا در صورت شناسایی نشانگرهایی با فاصله مناسب در آزمایش¬های تکمیلی در برنامه¬های گزینش به کمک نشانگر مورد استفاده قرار گیرند.